Hundarra Kabajamaan Eenyuu?

Rabbiin subhaanahu wa ta’aalaa Aadamii fi Hawwaa erga uumee booda dachii keessatti sanyii isaanii baay’isuun sabootaa fi gosoota godhe. Faaydan kana keessa jiru akka wal beekanii fi adda baafataniif. Namoonni wal fuudhuuf, dhaala qooddachuuf, dhiigan kan walitti galanii fi hin galle (hammi firummaa) beekkamu qaba. Ta’uu baannan, sanyiin walitti laaqama. Kaayyoon saboota fi gosoota gochuu wal baruu fi wal adda baafachuuf erga ta’e, safartuun kabajaa saba ykn gosa miti jechuudha. Kana irra, kabajni namaa kan ittiin safaramu taqwaadha (sodaa Rabbii inni qabuudha). Yoo taqwaa qabaate, inni nama kabajamaadha. Yoo taqwaa qabaachu baate, inni nama salphataadha. Salphinni isaa takkaa addunyaa tana keessatti mul’ata, takkaa Aakhiratti mul’ata.

Dabalata Dubbisi

Zannii Badaa, Basaasu fi Hamii Irraa fagaadhaa

Obboleessa/obboleetti Muslimaa gaarummaan isaa/ishii mul’atu wanta badaan shakkuun, isaan duuba deemanii basaasu fi hamachuun funyoo obbolummaa fi hariiroo jaalalaa kan kutuudha. Nama wal hamatan lamaan jidduutti jaalalli ni uumama jettee ni yaaddaa? Namni nama biraa hamatu takkaa jibba isaaf qabu ifatti baasuf takkaa immoo ani isa caala, inni immoo anaa gadi jedhe dubbachuuf hanqinna nama sanii kaasee odeessa. Ragaa tokko malee wanta badaan nama shakkuun, nama duuba deemanii hanqinna namarra barbaadun (basaasun) fi hamiin diinummaa fi jibbummaa wal jidduutti uuma, kabaja namaa gadi xiqqeessa, salphinnaaf nama saaxila. Kaaafi, Rabbiin olta’aan akkana jechuun gochoota kanniin irraa nu dhoorge:

Dabalata

Faaydaalee Soomaa irraa Muraasa

Ramadaanan baga dhufte jechaa hanga Rabbiin nuuf laaffise waa’ee soomaa fi faaydaa isaa wal yaadachiisna. Jechi Ramadaana jedhu jecha Ramida ykn ar-ramadaa’a jedhu irraa kan dhufeedha. Jechoonni kunniin “jabeenya hoo’aa” agarsiisu. Kanaafu, Ramadaanni Ramadaana kan jedhameef dheebu irraa kan ka’e hoo’a garaa keessatti namatti dhagahamu agarsiisuufi. Akka lugaatti sooma jechuun wanta tokko irraa of qabuudha. Akka shari’aatti immoo Rabbiif jedhanii wantoota sooma cabsan kanneen akka nyaataa, dhugaatii, qunnamti saalaa fi kan biroo irraa of qabuudha.

Dabalata

Tafsiira Suuratu Yuusuf (Guutuu isaa)

Dhugumatti, seenaan Nabiyyoota seenaa nama barsiisuu fi bu’aa bayii baay’ee qabuudha. Yommuu seenaa isaanii ilaalan, ‘Qormaata ciccimaa keessaan erga darbanii booda malee edaa milkaa’inni fi sadarkaa ol’aanaa irra gahuun akkanumatti hin argamu!’ nama jechisiisa. Nabiyyoonni namoota hunda caalaa Rabbiitti dhiyoo fi jaallatamoo ta’aniidha. Garuu isaan kana hunda waliin qormaata eenyullee hin qoramne qoramu. Kuni kan agarsiisu, milkaa’inni fi sadarkaa ol’aana irra gahuun wanta tasaa osoo hin ta’in qormaata ciccimoo keessa erga darbanii booda. Namni Rabbii olta’aatti amane (mu’iminni) yommuu kana hunda arguu fi beeku, qormaanni fi rakkooleen isa qunnaman milkaa’innaa fi sadarkaa ol’aanatti isa olkaasuuf akka ta’e ni hubata. Kanaafu, wanta isa qunnameef hin dallanu, Rabbii olta’aa hin komatu, ‘Rabbiin maaliif akkana na godhaa?` hin jedhu. Nabiyyoota fakkeenya gochachuun fuundura isaatti ifa milkaa’innaa fi sadarkaa ol’aana irra gahu ilaala. Mee gargaarsa Rabbiitiin qormaata ciccimoo Nabii Yuusuf (aleyh salaam) ijoollummaa irraa jalqabuun hanga ministeera biyyatti ta’uu gahuutti keessa darbee haa ilaallu. Yommuu seenaa isaa qorannu, jireenya keenya ni fooyyessina. Keessumaayyu, dargaggoonni qormaata fedhii jaalalaa waliin rakkatan barnoota guddaa hangana hin jedhamne argatu. Qur’aanni seenaa Yuusuuf osoo garmalee hin gabaabsin, osoo garmalee hin dheeressinis haala baay’ee nama hawwatuu fi barnoota namaaf ta’uun dhiyeesse jira.

Kitaabicha Buusuf

Tafsiira Suuratu Yuusuf-Kutaa 27

Guyyaa guyyaan dachii keessa asi achi ni deemna. Guyyama tokko gadi dhaabbannee wantoota dachii fi samii keessa jiranitti xinxallinee beeknaa? Baay’isnee waan arginuuf xiyyeeffannoo itti hin kenninu. Yookiin jireenya addunyaa tanaan waan ko’oomneef yaanni keenya kana quba hin qabu. Qur’aanni haguuggi keenya ofirraa kaasun wantoota samii fi dachii keessa jiran kanniinitti akka xinxallinu nu affeera:

Dabalata

Tafsiira Suuratu Yuusuf-Kutaa 26

Hanga ammaaatti seenaa Nabii Yuusuf (Aleyh salaam) ilaalaa turreera. Seenaa ajaa’ibaa nama barsiisuu fi booharsuudha. Nama rakkoo keessa jiruuf obsa akka qabaataniif fakkeenya namaaf ta’a. Dargaggeessa marsa ibiddi fedhii foonii itti jabaatu keessa jiru haraama irraa Rabbiif jedhanii of qabuun hangam sadarkaa ol’aanaatti akka nama geessu barsiisa. Nama qananii keessa jiru Rabbiif of gadi qabuun dirqama akka ta’e seenaan Yuusuf ni barsiisa. Seenaan ajaa’ibaa kuni seenaa dhugaa Rabbiin beeksisee akka ta’e itti aanse dubbata:

Dabalata
1 2 3 80