Author: Sammubani

Haqa Abbaan Warraa fi Haati Warraa Walirraa qaban
Alhamdulillah, akkaata namoonni lamaan fuudhaa heeruma seera-qabeessaan walitti dhufanii mana tokko keessa jiraatan hanga ammaatti ilaala turreera. Amma mana tokko keessa seenanii waliin jiraachu erga jalqabanii mirgaa fi dirqamni isaan bahuu qaban ni jira. Mirgaa fi dirqamni kuni isaaniif yoo hin ibsamin jireenya gammachuu hin qabne jiraachu danda’u. Mirgaa fi dirqama kanniin mata-duree “Haqa abbaan warraa fi haati warraa walirraa qaban” jalatti guduunfun ni danda’ama. Hubannaa fi hojii irra oolchuf akka salphatuuf haqa kana bakka lamatti qoonna. Tokkoffaa Haqa Abbaan Warraa Niiti isaa irraa qabu. Lamaffaa Haqa Haati warraa abbaa warraa irraa qabdu.

Cidha-Kutaa 2ffaa
Kutaa darbe keessatti cidhni karaa gammachuu fi fuudhaa heeruma itti labsan akka ta’e ilaalle turre. Yeroo cidhaa namoonni bakka adda addaatti walitti qabamuun dallaa cidhaa bareechisu. Warroonni wal fuudhanis gammachuu guddaatu guyyaa cidhaa kana itti dhagahama. Kutaa darbe keessatti badii fi dogongora yeroo cidhaa raawwataman ilaalle jira. Har’a immoo wantoota gaggaarii yeroo cidhaa raawwataman ilaalla.

Cidha-Kutaa 1ffaa
Namoonni lamaan erga nikaah wal hidhatanii booda gammachuu isaanii guddaa kan itti ibsatanii fi niiti fi jaarsa waliif ta’uu kan itti labsan cidhaani. Sadarka sadarkaan waa’ee fuudhaa heerumaa erga ilaalle booda kunoo Alhamdulillah cidha nama hundaafu gammachu ta’u irra geenyee jirra. Jireenya namaa keessatti karaa namoonni itti wal qunnamanii fi wal gammachiisan cidhaani. Mushurrittiin (misirroon) uffattaan faayyamu, dhiirris faayamuun, inuma faradoonni ykn konkolaataan ababoon ykn halluu bareedan faayamuun wanta namatti toluudha.

Nikaah Hidhachuu-kutaa 3ffaa
Dhiirri fi dubartiin takka fedhii wal fuudhu erga qabaatanii nikaah hidhachuun jireenyaa halaalaa (hayyamamaa) gaggeessu danda’u. Ulaagaalee fi dirqamoota isaan irraa eeggamu yoo guutan warri shamaraa tole jechuun nikaah hidhuu qofa. Kanaan ala, namoota wal jaallatan lama addaan baasuf carraaqun akka harka namaa namarraa buqqisuuf carraaquti. Harki yoo buqqa’e faayda hin qabu. Namoota wal jaallatanii fi wal madaalaan yoo walitti hin heerumsiisin miidhaa baay’etu duuban dhalata. Miidhaan kuni beekkama waan ta’eef tarreessun hin barbaachisu.

Nikaah Hidhachuu- Kutaa 2ffaa
Kutaa darbe keessatti sharxiwwan (ulaagaalee) nikaah ilaalle turre. Namni nikaah hidhachuuf gara teessumaa ykn bakka sirni nikaah itti gaggeefamu deemu, sharxiwwan kanniin guutuu ykn guutuu dhabuu isaa ilaalu qaba. Yaadachisaaf sharxiwwan kunniin; dhiiraa fi dubartin wal fuudhu hedan beekkamu, isaan lamaan walitti gammaduu, waliyyiin ykn bakka bu’aan argamuu, ragaaleen argamuu fi sababoota nikaah dhoowwan irraa qulqulluu ta’uudha. Namni wantoota kanniin erga guutee booda, gara nikaah hidhachuu deema. Bakka nikaahatti wanti haasawamuu fi irratti wali galan ni jira. Wantoota irratti haasawanii fi waligalan gurguddaa fi hafuu kan hin qabne, mahrii fi iijaab-qabuul dha. Kanniin lamaan haala armaan gadiitin ni ilaalla. Mahrii irraa haa jalqabnu. In sha Allah iijaab-qabuul (Kennuu fi fudhachuu) kutaa biraa keessatti ni ilaalla.